Coviddata kunnen gebruikt worden bij de vervolging van misdrijven

Het staat vast dat de bescherming van de volksgezondheid een legitieme doelstelling is. Niettemin heerst er ongerustheid over de wettelijke waarborgen tegen potentiële misbruiken en schendingen van het recht op privacy van de burger bij die dataverzameling. De bezorgdheden reiken verder dan het recht op privacy alleen. ‘Fair Trials’, de internationale waakhond die zich inzet voor het recht op een eerlijk proces in strafzaken, heeft in een recent verslag gewezen op het risico dat gegevens die werden verzameld voor Covid-19-doeleinden - al dan niet intentioneel - worden aangewend als bewijsmateriaal in een strafrechtelijke procedure. [...]

De vraag rijst wat de implicaties voor de strafprocedure zijn wanneer in het dossier bewijsmateriaal opduikt dat gegevens omvat over verplaatsingen of contacten van burgers die werden verkregen door één van bovenvermelde technieken. De besluitgever heeft uitdrukkelijk bepaald dat contactgegevens die werden verkregen door verplichte registratie en manuele contract tracing enkel mogen worden aangewend voor de doeleinden van de strijd tegen Covid-19. [...]

Opvallend is evenwel dat aan het gebruik van deze data voor andere doeleinden in de meeste gevallen geen strafsancties zijn verbonden. Enkel de verwerking van de registratielijsten afkomstig van horeca- en wellnesszaken, casino’s en dergelijke werd strafbaar gesteld. Aan het gebruik van de gegevens uit de ‘CoronAlert-app voor andere doelstellingen werden geen sancties gekoppeld, wat vragen oproept in het licht van het gelijkheidsbeginsel. Bovendien blijkt uit recent onderzoek dat de gegevens van gebruikers van een op Bluetooth werkende app gedeanonimiseerd kunnen worden. Idem dito voor de locatiedata die telecomproviders verzamelen.

[...]

Op grond van de Antigooncriteria uit artikel 32 V.T.Sv. moet slechts tot de nietigheid van onrechtmatig verkregen bewijs worden besloten wanneer (1) een op straffe van nietigheid voorgeschreven vormvereiste werd geschonden, (2) de betrouwbaarheid van het bewijs is aangetast of indien (3) het gebruik ervan strijdig is met het recht op een eerlijk proces. In de meeste zaken steunt de rechter zich op dat laatste criterium. De enkele vaststelling dat een onderzoeksmaatregel een inbreuk op artikel 8 EVRM uitmaakt, impliceert niet per se dat het gebruik van het verkregen bewijs ook een inbreuk uitmaakt op het recht op een eerlijk proces.

[...]

De verdediging zou in bepaalde gevallen kunnen aanvoeren dat de verzamelde coviddata niet voldoende betrouwbaar zijn. Zo is bijvoorbeeld gebleken dat de locatiebepaling op basis van Bluetooth mogelijk vals-positieve resultaten oplevert, nu alle toestellen binnen een reikwijdte tot 10 of zelfs 30 meter door het signaal kunnen worden opgepikt. Evenmin kan de locatiebepaling op basis van mobiele data met een accuraatheid tot 0,1 km² steeds als betrouwbaar worden aanzien.