Zowel bij de invordering van schulden bij consumenten, als bij de invordering van schulden bij ondernemingen werd door de wetgever aan de gerechtsdeurwaarder een prominente rol toegekend. Zij dragen in beide procedures de hoofdrol weg.
Bij de invordering van consumentenschulden handelen advocaten en gerechtsdeurwaarders volgens eigen regels, waarbij ze niet onderworpen zijn aan controles door de FOD Economie. Toekomstige wetgevende ingrepen zouden hier wel eens verandering in kunnen brengen.
De gerechtsdeurwaarder staat in de IOS-procedure de schuldeiser bij in alle stappen van de procedure: van het betekenen van de aanmaning tot betalen tot het nemen van uitvoerende maatregelen. De keuze voor de gerechtsdeurwaarder lag volgens de Belgische wetgever voor de hand. Omdat de procedure invordering onbetwiste geldschulden een administratieve procedure is die uitmondt in een eenzijdige, verbindende en uitvoerende administratieve rechtshandeling was de Belgische wetgever van oordeel dat deze taak alleen kon worden toevertrouwd aan de gerechtsdeurwaarders, die openbare en ministeriële ambtenaren zijn.
In beide procedures handelt de gerechtsdeurwaarder steeds onder toezicht van de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders (NKGD).