Coronanummer van De Juristenkrant belicht verschillende juridische aspecten van de crisis

Op 19 maart 2020 heeft de Commissie een tijdelijke kaderregeling aangenomen waarin zij verduidelijkt hoe EU-lidstaten staatssteun mogen verlenen aan ondernemingen die geraakt worden door coronacrisis. Hoewel de meeste Belgische coronamaatregelen voorlopig buiten het toepassingsgebied vallen van het EUstaatssteunrecht, brengt de kaderregeling duidelijkheid over hoe de Europese en Belgische overheden staatssteun kunnen verlenen in het kader van deze crisis.

Het corona- of Covid-19-virus brengt onmiskenbare sociale, economische en juridische gevolgen met zich mee. Het virus tast daarbij niet alleen de gezondheid aan, maar onrechtstreeks ook de privacy en de bescherming van persoonsgegevens wanneer men bijvoorbeeld vraagt of iemand in een risicogebied is geweest of door temperatuurmetingen uit te voeren. Organisaties en werkgevers tasten vaak onbewust de privacy van werknemers of bezoekers aan om preventieve maatregelen te kunnen nemen om verdere verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. De gdpr-regels kunnen als leidraad dienen voor wat kan en wat niet. Een overzicht.

Door de coronacrisis staat de economische activiteit zwaar onder druk. Handelaars
kunnen hun waar niet verkopen, en niet aan hun contractuele verplichtingen
voldoen. We spraken erover met Eric Dirix, buitengewoon hoogleraar
privaatrecht aan de KU Leuven: ‘Men mag hopen dat de spoedwetgeving snel
wordt aangenomen.’

(Zie ook het uitgelichte artikel op LegalWorld)

De rechter die over de voorlopige hechtenis oordeelt, moet - zonder extra elementen aangebracht door de gedetineerde - geen rekening houden met de weerslag van de coronacrisis op de detentieomstandigheden wanneer hij de absolute noodzakelijkheid voor de openbare veiligheid van de hechtenis wil aantonen. Dat blijkt uit een arrest van het Hof van Cassatie van 1 april 2020.

In navolging van de dwingende richtlijnen van het College van hoven en rechtbanken van 17 maart 2020 hebben zo goed als alle hoven en rechtbanken van dit land een bijzondere coronabeschikking uitgesproken waarbij partijen worden aangemaand om de mondelinge behandeling te vervangen door de schriftelijke procedure conform artikel 755 Ger. W. Het is zelfs zo dat sommige beschikkingen van rechtbanken uitgaan van de toepassing van schriftelijke procedure behoudens (tijdig) tegenbericht van één van de partijen die er bezwaar tegen heeft.

Een coronavirus woedt in België. Tot nu toe heeft dat het leven van velen in gevaar gebracht en dat van anderen tot stilstand. Op grondwettelijk vlak heeft het virus aanleiding gegeven tot ingrepen die enkele weken geleden nog onvoorstelbaar waren: het installeren van een echte minderheidsregering, het verlenen van bijzondere machten aan federale én deelstaatregeringen en ingrijpende beperkingen aan elementaire vrijheden. De situatie op het terrein evolueert bovendien nog elke dag. Dat laat zich ook juridisch voelen.

Volgens Alexander Maes en Steven Renette is de coronacrisis ook het aangewezen moment om het nut van doktersbriefjes in arbeidsrelaties te herbekijken. Zij zien een grotere rol weggelegd voor de arbeidsarts.

(...)

Ik zeg u, die Joseph Conrad had dat 120 jaar geleden goed gezien, toen hij zijn Heart of Darkness schreef. En dan had die nog niet eens een coronacrisis meegemaakt!

Welk gedrag en welke beslissingen mag men verwachten van een redelijk zorgvuldige regering ter bestrijding van de coronacrisis? Evelien de Kezel geeft enkele voorstellen ter overweging. ‘Iedereen heeft recht op een even adequate en doeltreffende uitoefening van zijn grondrechten, ook in tijden van een pandemie.’

Volgens advocaat Anthony Roegiers moet het strafrechtelijk pad pas als laatste bewandeld worden bij burgerlijke gehoorzaamheid tegen dwingende coronamaatregelen. Hij ziet in eerste instantie een rol weggelegd voor de ziekenfondsen, de sociale zekerheid en de arbeidsrechtbanken.

Het risico op bestuurdersaansprakelijkheid bij niet-betaalde belastingschulden is steeds intrinsiek aanwezig. Daarom, stelt advocaat Ben De Groof, blijft het ook tijdens de coronacrisis voor bestuurders cruciaal eventuele belastingschulden nauwgezet (af) te betalen.

Het coronavirus doorbrak voor velen van ons op een doortastende manier de gewone gang van zaken. Daardoor kunnen we van op enige afstand kijken naar onze gebruikelijke manier van leven en werken. Distantie als poort naar bewustzijnsverruiming. Het klinkt afgezaagd, maar daarom is het niet minder waar: elke crisis is een kans, een opportuniteit tot verandering waar wenselijk. Verandering kan op vele vlakken.

Als tiener wilde Sandrine Ekofo de wereld verbeteren, als jonge twintiger deed ze het door tijdens haar rechtenstudies Kilalo op te richten: een organisatie die zich inzet voor Afrikaanse jongeren en onder andere huiswerkklassen organiseert. ‘Als kind en als tiener kreeg ik vaak het gevoel dat ik door mijn huidskleur niet slim genoeg was. Ik zie bij jongeren nu dezelfde complexen. Nu voel ik me veel beter in mijn vel. Ondertussen hebben zes op de tien kinderen in Antwerpen andere dan Belgische roots. Kansarme kinderen zullen tijdens de quarantaine helaas enkel benadeeld worden. Thuisonderwijs vergt een investering en dat is voor de meeste ouders, in welke positie en met welke achtergrond ook, op dit moment heel moeilijk.’

‘We are not here to close spreads.’ Met deze woorden baardde Christine Lagarde, de voorzitster van de Europese Central Bank (ECB), financiële beleggers nog meer kopzorgen tijdens haar persconferentie op 12 maart 2020. Wegens het coronavirus liep het verschil in rente tussen Italiaanse en Duitse staatsleningen hoog op. De Italiaanse regering had een volledige lockdown afgekondigd waardoor de Italiaanse overheidsschuld, die gefinancierd wordt door onder meer beleggers, toenam. Lagarde maakte duidelijk dat de ECB niet zou ingrijpen om de Italiaanse overheidsschuld ‘betaalbaar’ te houden: dat behoort niet tot de ECB’s opdracht. Hoewel de communicatie vanuit economisch oogpunt een blunder is - zoals Bart Haeck op 12 maart 2020 in De Tijd schreef - had de juriste Lagarde het bij het rechte eind.